गोंयचे दैनंदिन जिणेतल्यान कांय दसकांपयली अस्तंगत जाल्ले वस्तू, अवजार, साधनां आनी हेर आयुधांचो संग्रह करून दवरपी तशेच “क्युरेटर” म्हूण वावर करून गोंयचे इतिहास आनी भूतकाळाचो वारसो हांची जतनाय करपी, ‘ गोवा चित्रां म्युझियम ‘ हे वस्तूसंग्रहालयाची स्थापना करपी व्हिक्टर ह्युगो गोम्स हांका हालीच पर्वरी हांगा थॉमस स्टीफन्स कोकणी केंद्रात जाल्ले एका कार्यावळीत ” विवेकानंद एंजल अवॉर्ड” हे पुरस्कारान सन्मानित केले.
गोयचे इतिहासातल्यान पुरातन वस्तु आनी अवजारा हांची जतनाय जावची म्हूण एक ल्हानशी वळख हे लेखाचे माध्यमातल्यान खास ” लाईव्ह न्यूज गोवा” चे वाचकांक लागून!
व्हिक्टर गोम्स हे मूळचे दक्षिण गोयातल्या बाणावले गावचे पूत. ते पेशान एक कलाकार आसल्या कारणान कलाकुसर करप आनी तरेतरेचे सुवातेर भोवंडेचेर वचप, हे तांचे छंद. गोम्स ल्हान आसतना ध्वनी यंत्रणेचे स्पीकर आनी हेर मशीन, यंत्रां हांचे भाग तोडून मोडून दवरताले आनी परतून जुळयताले. गोम्स हांची आवय तांचे उरिल्ले पाचय भावंडांच्यो खेळणी एके कपाटात एकाचेर एक अशे दवरताली. व्हड जाता आसतना सरभोवतणी जे बदल व्हिक्टर हांगा जाणवपाक लागले, तेन्ना तांची आवय खेळणी अशी एकार एक कित्याक दवरता, ताचे म्हत्व तांका कळे. वस्तूंची जतनाय करून ते सांबाळून दवरपाची आवड खंयतरी अशीच तांचे मनात मूळ धरीत गेली.
ललित कला अकादमीचे शिष्यवृत्तीचेर एकदा लखनऊ हांगा ” कलेचे विश्वातले प्रायोगिक बदल” हे विशयाचो अभ्यास करपाक ते गेले. हस्तकारागीर आनी कलाकुसर करपी कलाकार कलाकृतीचे मोल वाडोवपाक बारीकातल्या बारीक तपशील आनी गजालींचेर कशे मेहनत घेता, हे तांका कळेच पुण थंयचे नवाबांच्या काळातल्यो व्हड मोल आशिल्ल्यो आदल्या काळाच्यो पुरातन वस्तू रस्त्याचेर कवडीमोलाचे भावात काय लोक विकतात, हे पळोवन तांका खूब वायट दिसले. हेच वेळार गोयचे नामनेचे व्यंगचित्रकार मारियो मिरांडा हाणी तांका ‘ म्युझियम ऑफ ख्रिश्चन आर्ट इन गोवा ‘ हे वस्तूसंग्रहालय स्थापन करपाचो प्रस्ताव दिलो. तो स्वीकारपाक मेळचो म्हूण व्हिक्टर हाणी शिष्यवृत्ती सोडली आनी पिरायेच्या वीस वर्सा पार केल्ले गोम्स हे वावरात देऊन गोंयचे ख्रिश्चन आर्ट म्युझियम स्थापन करपी मनीस थारले. तो मेरेन म्युझियम म्हटल्यार कशे आसता हेवूय व्हिक्टरक खबर नाशिल्ले.
आदल्या वस्तूंची जतनाय करप हाचे म्हत्व तांका तो मेरेन कळून आयिल्ले. हाताक मेळील्ल्यो जुन्यो पोरण्यो वस्तू, फर्निचर, वेगवेगळी काम करपाक आदल्या काळाक वापर जावपी साधनां हांका घरा हाडुन दवरप हो तांचो सदाचोच वावर जालो. गोयात काळाप्रमाण अस्तंगत जाल्लो घाणो, तांका खंयच्यान तरी मेळो, जो ताणी हाडून दवरलो. फुडें फुडें लखनऊ आनी देशातले हेर शारांनी भोवंडी करतना तांका ” जिप्सी कार्ट” ही दोन चाकी हातगाडी, जे आदल्या काळात लोक वापरताले, सापडली. गोम्स हाणी हफ्त्या – हफ्त्यानी पैशे भरून ती हातगाडी हाडलीच पुण जसजशे ते हेर साधनां आनी वस्तू हाडून त्यो घाणो आनी जिप्सी हातगाडीचे कुशीक दवरीत गेले, तशेतशे वस्तू राखपाक लागून ताणे घातिल्ली खोप वाडत गेली. अशे तरेन गोवा चित्रां म्युझियम ही संकल्पना वयर आयली.
हे वस्तूसंग्रहालयात ‘ गोवा चक्रा’ आनी ‘ गोवा कृती ‘ हे आजून दोन म्युझियमांचो आस्पाव आसा, जंय आदल्या काळातल्यो अयांत्रिक चारचाकी वा दोन चाकी वाहनां आनी पोर्तुगीजांनी गोंयचे संस्कृतीत रूजयल्ली साधनां, आयदनां, अवजारां आनी हेर वस्तू आमका पळोवपाक मेळटात. हांगा तरेतरेची अवजारां, साधनां, नांगर, लोणचे दवरपाच्यो पोरण्या काळातल्यो बरण्यो धरून जुन्या काळातलो साबार खजिनो तुमच्या आदल्या काळातल्योक यादी ताज्यो करून वयता. वस्तूसंग्रहालयाचो विशय शालेय आनी म्हाविद्यालयाचे शिक्षणिक अभ्यासक्रमात घेवचो, हेवुय बी सांगपाक बाणावलेचे व्हिक्टर गोम्स हे वेळार विसरनात.
🖋️
सनतकुमार फडते