हेर खंयच्याय वाठारांतली भास जेन्ना दुसरेकडेन उलयतात तेन्ना तिचेर थंयचे थळावे भाशेचो प्रभाव पडटा. गोंयची भास कोंकणी. कोंकणी सांगाता मराठी, हिंदी, इंग्लीश, पोर्तुगीज, कन्नड, उर्दू लेगीत गोंयांत उलयतात. तशें पळयल्यार भारतांत आनी गोंयांत लेगीत इंग्लीश उलयनात, इंग्लीश मारतात. (तुमीं समजतात तें इंग्लीश न्ही आं!)
तशेंच गोंयांत हिंदी उलयनात, हिंदी मारतात. ‘करप’ हे शब्दाचे बदला चडशे खेपे कोंकणींत ‘मारप’ हो शब्द आयकूपाक मेळटा. तोच शब्द गोंयकार हिंदी उलयतना वापरतात. गोंयांत झेरॉक्स (फोटोकॉपी) करनात, मारतात. फाटल्यान-फुडल्यान बी मारतात. “भैया इसका दो ज़िरॉक्स मारके रखो, अभी आता है मै, आगे-पीछे मारो।”
भारतांत हेर कडेन पाणी-पुरीवालो भैया आसता, गोंयांत फोटोकॉपीवालोय बी सगळ्यांचो भैया. मागीर थोडे येवन विचारतात – “भैया, मेरा मारा? कब का देकर गया था मरे, क्या करता है रे तुम!” गोंयकार आपलें सामान खंयचेय भायले मनश्याचे दुकानार दवरतना म्हणटात – भैया, थोड़ा थैली रखकर जाता हूँ इधर। मागीर भैया म्हणटा – थोड़ी क्यों? पूरी रखके जाइए।
भारतांत खंयीय वचून जर तुमी खंयीय वचपाक कितलें पयस आसा काय विचारलें जाल्यार उत्तर मेळटलें – “बस 5-10 मिनट का रास्ता है।” गोंयांतूय बी हेंच. पांच मिणटाची वाट रे. चड पयस ना. भारतांत अंतर वेळाचे आदाराचेर मेजतात, किलोमीटरचे आदाराचेर फकत पेपरार. कोणाकूय जर खंयीय वचपाची वाट विचारली जाल्यार सारकें सांगचे परस तो आनी आबूज करून उडयता. तेन्ना गुगल केल्लें जाल्यार चड बरें आशिल्लें अशें दिसता. पूण गुगल मॅपूय बी तुमकां खंयच्यान व्हरत नेम ना. केन्नाय नो एंट्री, केन्नाय शेतांतल्यान, कोणाल्याय भाटांतल्यान!
एकदां एक मनश्यान एकट्याक विचारलें, भाईसाहब ये टायर पंक्चर की दुकान कहाँ पर है? गोंयकार भावान उत्तर दिलें – straight जाकर सीधा जाओ! घेयात आतां. तुमी वतले सरळ, पूण तकली मात घुंविल्ली आसतली.
गोंयांत बस कंडक्टरांची हिंदी आयकून सगळ्यांत चड हांसपाक येता. “ओ भैया, फाटी जाओ मरे, पूरी बस पीछे देखो ख़ाली है मरे। बच्चे को मांडी पे लेके बैठो मैडम, इधर आओ तुम, एक ‘शीट’ ख़ाली है इधर। वो पोती किसकी है रे रास्ते पर, रास्ता आडायती है मरे सबका, मांडी पे लेके बैठो या केबिन में डालो उसको।”
कोंकणी उतरां बी आयकूपा सारकी आसता. शिरोड्यां उमाशेक गर्दी आसता. (कोरोनाचे पयलींची गजाल.) लोक बसींत चडटा आसतना फोनार उलयत चडटात आनी इतले मोठ्यान उलयतात की सगळ्यांक कळटा आयज तांगेर जेवणाक कितें केलां तें. एकदां एक बायल बसींत चडटा-चडटा फोनार उलयताली – आगो बाय घरा पावलें तूं? कडयेन सोलां घाल्लीं ती काडोंकूच विसरलें हांव. मात्शें काड. अशें उलयता-उलयता ती सपणांचेर मदींच रावली आनी सगळ्यांची वाट आडावपाक लागली. मागीर कंडक्टरान म्हळें – आगे मावशे, हांव काडटां सोलां, तूं चड पयलीं.
गोंयांत आतां खूब भायले लोक गोंयकारालीं दुकानां सांबाळटात. पूण केन्नाय ते धंदो करपाक हुशार अशेंच दिसून येता. हांवें एकदां एक डजन सफरचंद घेतिल्लीं. दुकान गोंयकारालें. दोन सफरचंदां बरीं नाशिल्लीं. हांव दनपरां परत गेलों. पळयत जाल्यार दुकानार ताचो भाव आशिल्लो. हांवें ताका सांगलें जाल्यार ताणें म्हळें – भाव जेवपाक गेला. अडेजांक येतलो. तो येतगेर ताकाच सांग. दुसरे खेप अशेंच जालें पूण दुकान गोंयकाराचें न्ही, भायल्या मनश्याचें. हांवें घेतिल्लीं सकाळीं आनी दनपरां भाव आशिल्लो. हांवें ताका सांगलें – सुबह लेकर गया था, एक सेब ख़राब निकला। ताणें रोकडें म्हळें – कोई बात नहीं, दूसरा ले जाओ, ले लीजिए सर तीन ले जाइए।
गोंयांत सद्या कोण भायलो आनी कोण गोंयकार तेंच कळना. केन्ना-केन्नाय दोन गोंयकार एकमेकाकडेन हिंदींत उलयतात. मूळ गोंयकाराक लेगीत भायलो म्हणून मेकळे जातात. हांव शिवराक. पूण घरचीं सगळीं खातात. म्हाका कांय नुस्त्यांचीं नांवां खबर ना, खबर आसलीय जाल्यार वळखूपाक येना. नुस्त्या बाजारान गेल्लो तेन्ना हांवें एकदां विचारलें – हें कसलें नुस्तें? तें कसलें नुस्तें? मागीर हांव नुस्तें घेवन वतगेर नुस्तेकान्नीन म्हळें – तो भायलो. ते गोंयांत येवन रोकडे कोंकणी शिकतात. गोंयकार केन्ना नुस्त्यां नांवां विचारता?
कांय कोंकणी मिश्रीत हिंदीचीं वाक्यां पळयात –
उसकी साड़ी का कुड़का!
कुत्ता घास मारता है।
ज़्यादा ठंड पिया तो आरोग्य को माल पड़ेगा।
क्या करता है रे तुम?
ये अइसा तुम्हारा गाँव में तुम कचरा ‘फ़ेकता’ है रे…
आनीकूय खूब आसात.
गोंयचे हिंदींत मरे, रे, आगो, मगो अशे कोंकणी शब्द आयिल्ले आसात. एम.एस. धोणी फिल्माचें गाणे ‘कौन तुझे यों प्यार करेगा जितना मैं करती हूँ’ जर गोंयांत बी बरयल्लें जाल्यार ताचे फुडें ‘जितना मैं करती हूँ रे’ अशें लागतलेंच आशिल्लें. गोंयचे हिंदीक हुमणाचो वास येता. कांय दिसां पयलीं एका लोकल चॅनलाच्या कॅमेरामॅनान म्हळें – साइड में रहो मरे, लाइव चल रहा है।
आनी खूब असलीं वाक्यां तुमकां आयकूपाक मेळटलीं वा आयकल्यांय आसतलीं तुमी. सगळीं वाक्यां हांगा सांगप शक्य ना. म्हणून एक सांगतां – गोंयची हिंदी कशी उलोवप? सोप्पो उपाय, खंयचेंय हिंदी वाक्य घेयात आनी तातूंत कोंकणी शब्दांक हिंदी टच दियात आनी वाक्याचे शेवटाक ‘रे’, ‘मरे’ जोडात, जाली गोंयची हिंदी तयार. इतली सोपी रेसीपी ही.
© आदित्य सिनाय भांगी
twitter.com/Bhangui
